MSI Raider GE67HX 12UHS 015NL Review

Voordat ik deze review begin wil ik MSI bedanken voor het uitlenen van deze laptop. Het gebeurt niet elke dag dat er een laptop van dit caliber op mijn bureau staat.

De gemiddelde Tweaker zal het merk MSI wel kennen. Het bedrijf is al sinds 1986 actief in computerland. Begonnen ze ooit met alleen moederborden en videokaarten, tegenwoordig heeft het bedrijf bijna alles om een complete pc te bouwen. De enige zaken die nog echt ontbreken zijn processoren en geheugenmodules, al verwacht ik dat het laatste ook nog wel eens in het assortiment terecht komt. Maar ook alles wat op een pc aangesloten kan worden is aanwezig in de collectie. Denk hierbij aan toetsenborden, headsets, muizen, headset stands, controllers, muismatten en zelfs een eigen bureaustoel! Nog even en het merk komt nog met een gaming bureau.

Maar het merk is niet alleen actief op de desktop markt. Ook op het gebied van laptops heeft het bedrijf menig apparaat uitgebracht. Dit is zeker niet gericht op één specifieke doelgroep. MSI heeft voor verschillende mensen laptops op de markt. Een zakelijk iemand hoeft immers niet een laptop te hebben die vol zit met RGB en de beste geluidskwaliteit tijdens het spelen van een spel terwijl een gamer bijvoorbeeld niet zit te wachten op een touchscreen of ondersteuning voor een pen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over het omklappen van een scherm waardoor een laptop een tablet wordt. Er is voor ieder dus wat wilt in de line-up van laptops.

De laptop die we vandaag gaan behandelen is toch wel één van de krachtpatsers van MSI. Dit is namelijk de MSI Raider GE67HX 12UHS, het beste wat MSI op het gebied van Gaming laptops te bieden heeft op het moment van schrijven (Februari 2023). Een 12e generatie i9 processor, DDR5 geheugen, een 3080Ti en een 240Hz OLED scherm, allemaal verpakt in een laptop die uiteraard voorzien is van RGB. Het prijskaartje van deze laptop is echter niet mals: deze ligt op maar liefst €3989,- op het moment dat we de laptop in handen hadden. Een behoorlijk bedrag maar wat krijg je hiervoor terug? Dat gaan we lezen in deze review. PS: Hij zal nu een stuk goedkoper zijn aangezien er opvolgers zijn aangekondigd.

• Specificaties
• Unboxing
• Binnenkant
• Software
• Prestaties
  • Synthetische tests
  • 1080p
  • 1440p
• Ervaring
• Conclusie

Voordat we de notebook daadwerkelijk gaan bekijken en opstarten pakken we eerst de specificaties erbij en een aantal features.

Aanklikken om te vergroten

Er zijn drie versies van deze gaming laptop. Standaard hebben ze dezelfde configuratie Alle drie de varianten bevatten een processor van de 12e generatie, kunnen maximaal 64GB aan DDR5 geheugen herbergen en hebben ruimte voor twee M.2 SSD’s. De aansluitingen zijn hetzelfde, allemaal hebben ze dezelfde accu en lader en zijn ook allemaal even zwaar. Wat is dan het verschil zou je zeggen? De UHS bevat een GeForce RTX 3080 Ti kaart, de 12UH een RTX 3080 en de UGS een 3070 Ti. De eerste twee varianten hebben een maximum CPU-GPU verbruik van 220 Watt terwijl de 3070 Ti maximaal 205 Watt verstookt. Overigens heeft de variant die wij binnen hebben gekregen 32GB geheugen aan boord maar wel een SSD van maar liefst 2TB zodat zelfs de grootste spellen op de laptop geïnstalleerd kunnen worden.

Een goede gaming laptop is meestal afhankelijk van een goede videokaart maar een snelle processor is zeker geen overbodige luxe. Daarom hebben alle laptops in deze reeks de snelste notebook processor aan boord die op dat moment beschikbaar was: de Intel Core i9-12900HX. Deze processor heeft maar liefst 8 Performance cores en 8 Efficiency cores. Dit zijn er net zoveel als de desktop variant heeft wat best knap is op zo’n oppervlak. Wel is het zo dat de snelheden iets lager liggen. Waar de 12900K een max turbo heeft van 5.2 Ghz is die van de 12900HX 5.0 GHz. Wel is deze turbo afhankelijk van de temperatuur dus wanneer de processor te warm wordt zal de hogere snelheid korter aangehouden kunnen worden. Verder valt het stroomverbruik ook wat lager uit dan de desktop variant, wat alleen maar positief is voor de accuduur.

Over koeling gesproken: MSI levert deze Raider af met Cooler Boost 5. Dit is een alles-in-één oplossing om zowel de processor als de GPU te koeler. Hiervoor zijn er twee koelblokken die in contact staan met 7 heatpipes. Deze heatpipes voeren de warmte af richting de ventilatoren. Omdat de ventilatoren groter zijn dan bij de vorige versie en de heatpipes breder zijn zouden de onderdelen nog beter gekoeld moeten worden wat geen overbodige luxe is bij de gebruikte onderdelen. Een ander gebruikt onderdeel is de thermal pad. De laptop is voorzien van een phase change thermal pad die ervoor moet zorgen dat er geen ijskristallen ontstaan op het koeloppervlak en dat zodoende het systeem koel en betrouwbaar blijft. Of dit ook het geval is zien we later in deze review terug.

Uiteraard is een gaming laptop niet compleet zonder enige vorm van verlichting. Deze Raider heeft dit daarom ook aan boord. Voor het toetsenbord zit een balk die RGB verlichting bevat. Deze balk loopt langs de gehele onderkant en kan maar liefst 16,8 miljoen kleuren aan, iets wat redelijk standaard is voor RGB verlichting. Ook het toetsenbord is voorzien van verlichting, welke per toets in te stellen is. Het aanpassen kan op twee verschillende manieren: via de software in het MSI center of via het Steelseries GG control panel. Dit is helaas wel de enige verlichting. De opvolger van deze laptop heeft bijvoorbeeld ook verlichting zitten bij het logo op de achterkant van het scherm. Wellicht was het wel leuk geweest als dat bij deze versie ook het geval was.

Mocht je meer te weten willen komen over dit bord, kijk dan op de pagina van MSI.

Terug naar boven

Volgens mij hebben we genoeg gesproken over de laptop. Het wordt tijd om deze er eens bij te gaan pakken.

Ons sample komt in een bruine doos die helemaal onder de stickers zit. Op zich niet gek voor een laptop die langs meerdere partijen gaat om gereviewd te worden. Het ergste qua stickers hebben we van de doos gehaald. Aan de voorkant vinden we het gaming logo van MSI terwijl op de achterkant van deze doos het merk staat met een aantal waarschuwingslabels zoals het feit dat er een batterij in de doos zit en dat je de doos toch echt niet met een mes open moet maken. Maken we het tape los aan de bovenkant (toch stiekem met een mes) dan komt daar al een zwart/blauwe doos tevoorschijn met de tekst True Gaming. Halen we deze doos helemaal uit de bruine doos dan komt er een hip uitziende doos tevoorschijn. Aan de voorkant zien we een ruigere versie van Lucky dan we gewend zijn. Dit logo is hetzelfde als op de bruine doos maar dan met meerdere schilden. Tevens staat hier het type op geprint. De zijkant bevat een lijst met specificaties van dit type laptop. Andere types hebben wellicht minder opslag of een andere GPU. Om de inhoud van de doos te kunnen bekijken moet er een flap losgehaald worden zodat we de bovenkant om kunnen klappen.

Als we de doos open maken dan zien we veel karton in de doos. Halen we het bovenste deel uit de doos dan komt er een zwarte hoes tevoorschijn met de laptop erin. Deze hoes is weer ingepakt in een plastic zak om ervoor te zorgen dat deze niet smerig wordt tijdens het vervoer, al zou dat best knap zijn in een dichte doos. Halen we deze binnendoos eruit dan treffen we een zakje aan met een aantal boekjes. Dit zijn onder andere een gebruikershandleiding en een quick start guide. Niet de meest spannende dingen als je een laptop koopt van bijna €4000 euro.

Aan de linkerkant van de doos zien een kleinere doos zitten. Hierin vinden we: een stroomkabel. Of dit normaal is of niet weet ik niet maar het is wel een hele grote doos voor een kleine kabeltje. Wellicht dat hier in het verleden nog de adapter in heeft gezeten maar zoals wij de doos aangeleverd hebben gekregen lag deze op een andere plek. De adapter vinden we namelijk onder een flap in de grote doos en dit is een behoorlijk blok. Dat moet ook wel want we zien aan de specificaties op de adapter dat deze een output heeft van 14 ampère en in totaal 280 Watt. Dit is behoorlijk wat maar minder erg dan we in het verleden bij de Titan laptop hebben gezien. Deze had letterlijk twee adapters nodig. Deze adapter heeft geen ronde plug maar de connector lijkt een beetje op een USB aansluiting. Dit is het echter niet! Dus probeer vooral niet om de adapter daarin te steken!

Tijd om terug te keren naar de inlay die we eerder uit de doos gehaald hebben. Daar vinden we een hoes die in plastic verpakt is. Daarin vinden we dan weer de laptop terug. Je kunt zeggen dat het geheel heel goed verpakt is en zo echt niet beschadigd kan raken. Het is mogelijk om de hoes vaker te gebruiken echter is het niet stevig en kan ik toch beter een stevigere hoes aanraden. Draaien we dan een rondje om de laptop dan zien we dat vooral de kleur zwart het uiterlijk overheerst. De rand aan de achterkant is vrij dik. Hier zit een klein deel van de accu maar voornamelijk het deel van de koeling en een paar aansluitingen. Kijken we verder naar de laptop dan zie we op de linkerkant van de laptop de tekst MSI in een wat donkerder tint zwart gedrukt, wat het zakelijke logo is van MSI. In het midden van de laptop vinden we dan het Gaming logo van MSI met Lucky die toch een rol krijgt. Helaas is dit logo niet verlicht, iets wat met de nieuwe variant van de 13e generatie notebooks wel het geval is. Hier moeten we het doen met een aluminium badge.

Rondom de laptop zien we de verschillende aansluitingen zitten. De eerste reeks zit aan de achterkant van de laptop. Dit zijn een USB Type-C connector die tevens dienst doet als Thunderbolt aansluiting, een Ethernet aansluiting, een HDMI poort en de aansluiting voor de stroomadapter. Wanneer we kijken aan de linkerkant, dan zien we een USB 3.2 Type-A connector, een tweede USB Type-C connector die tevens dienst doet als Displaypoort stekker en een audio jack die bedoeld is voor zowel een hoofdtelefoon als een microfoon. Aan de rechterkant zitten dan nog twee USB 3.2 Type-A aansluitingen en een SD-kaart lezer. Dit maakt het plaatje qua aansluitingen compleet. Wat ook te vinden is aan beide zijkanten van de laptop zijn de speakers. Deze laten het geluid in stereo uit de laptop komen maar het blijven natuurlijk laptop speakers. Voor gaming gebruik je over het algemeen toch een headset.

Wanneer we de laptop omdraaien zien we een aantal rode accenten op de achterkant en behoorlijk wat openingen. Deze openingen zijn nodig om de laptop te voorzien van koeling. Links onderin staat de naam en de reeks van de laptop. Deze is omcirkeld door een rubber rand. Rechts vinden we drie strepen die er ook voor moeten zorgen dat de laptop niet verschuift. Nog meer rubber vinden we aan de bovenkant van de laptop alleen is deze in het zwart uitgevoerd en niet in het rood. De verticale lijnen aan de bovenkant hebben openingen waardoor warme lucht naar buiten geblazen wordt. Hier komen we later op terug. We zien nog een sticker met daarop het modelnummer en het serienummer van de laptop. In het midden zien we nog wat details waaronder het voltage en het ampèrage van de laptop. Dit is 19.5 Volt en 16.9 Ampère. Dit is echt een behoorlijk stroomverbruik maar wel zuiniger dan een desktop.

Terug naar boven

Tijd om de laptop open te klappen en deze kant van de machine eens te bekijken. Bij het openslaan zien we een strak geheel wat je eigenlijk niet verwacht van een gaming laptop. Alles is in het zwart uitgevoerd en er zijn geen spetterende of uitspringende elementen te vinden. In het midden onder het scherm zien we het zakelijke MSI logo zitten dus niet het Gaming logo wat op de achterkant van de laptop zit. Links boven het toetsenbord zien we de tekst Dynaudio. Dit is de leverancier van de audio oplossing in de laptop. Verder zijn er een aantal stickers op de laptop te vinden die wat features laten zien. Natuurlijk wordt het scherm genoemd waarbij gemeld wordt dat het hier gaat om een QHD 240Hz OLED paneel. Dit zou een lifelike gaming experience moeten geven. Of dit ook het geval is zien we later in de review. Verder is er rechts onderin een sticker te vinden met wat features zoals de batterij capaciteit, de speakers, Wi-Fi, Thunderbolt 4 en een QR code waarmee nog meer informatie terug te vinden is. Als laatste zitten er links twee stickers: Een Core i9 en een GeForce RTX sticker. Dit verwijst weer naar de componenten. We zien hier tevens Steelseries staan, de leverancier van het toetsenbord op de laptop.

Het toetsenbord mag uiteraard niet ontbreken. Ook dit ziet er wat mij betreft strak uit en doet meer denken aan een zakelijke machine dan een gaming notebook. Dat schijn bedriegt zien we iets verderop. Het verschil is wel dat er geen numeriek gedeelte op het bord zit maar dat heb je als gamer niet nodig. Bepaalde toetsen op het bord hebben een tweede functie meegekregen. Zo vinden we bij de pijltjestoetsen de bediening voor het geluid en de helderheid die in combinatie met de FN toets gebruikt kunnen worden. Bovenin bij de functietoetsen zijn meer opties verwerkt. Denk hierbij aan de vliegtuigmode, het aanpassen van het actieve scherm en het starten van een paar programma’s. Als laatste hebben we onder het toetsenbord een touchpad. Er zijn geen fysieke knoppen aanwezig maar die zitten in het pad verwerkt. Spoiler: het klikken met rechts werkt niet altijd prettig maar voor het gamen gebruik je over het algemeen toch een muis.

Een gaming laptop kan natuurlijk niet geleverd worden zonder RGB. Dit zien we op een paar plekken terug. Het meest opvallende element is de RGB balk die zich over de hele voorkant van de laptop bevindt. Wanneer de laptop uit staat is er niets van te zien maar op het moment dat de laptop aangezet wordt komt er een kleurige balk tevoorschijn. Deze verlichting geeft een mooi effect en stoort eigenlijk niet. Deze is via software helemaal aan te passen. Andere verlichting die we terug vinden op de laptop is geplaatst onder het toetsenbord. Deze verlichting is ook per-key in te stellen of er kan een patroon overheen lopen. Ook dit is in te stellen via software.

Uiteraard moeten we een kijkje nemen bij het scherm. MSI heeft in deze Raider een 15.6 inch OLED scherm geplaatst en dat is te zien. Het zwart op het scherm is echt zwart en er zijn geen oplichtende randen te vinden aan de zijkanten. (Wellicht is dat op de foto wel een beetje te zien maar dat is de studiolamp, niet het scherm.) Dat zou ook best slecht zijn op een laptop van deze prijs. Het beeld ziet er werkelijk prachtig uit en laat games ook prima uit de verf komen. De kleuren zijn levendig en spatten van het scherm. Dat maakt ook dat het scherm niet alleen voor games gebruikt kan worden maar ook voor andere doeleinden! Wat wel een klein minpunt is, is dat het onderste deel van het scherm toch wat dik is. Persoonlijk had ik deze rand ietsjes dunner willen zien maar dat is een kwestie van interpretatie. Aan de bovenkant van het scherm zien we een kleine stip zitten. Dit is de webcam die MSI ingebouwd heeft. Op het moment dat deze aangezet wordt gaat er een kleine LED branden. Wel zo fijn om te weten of hij inderdaad aan staat of niet. Er is helaas geen fysieke schuif aanwezig om de camera af te dekken.

Kijken we als laatste nog even naar de binnenkant van de Raider. De kap aan de onderkant zit met een aantal schroeven vast maar deze zijn makkelijk met een Philips schroevendraaier los te halen. Is dit eenmaal gedaan dan kan de kap losgehaald worden. Daaronder zien we de accu zitten van de laptop, de ventilatoren en de heatpipes die moeten zorgen dat de Raider lekker koel moet blijven terwijl de laptop hard aan het werk is. Linksboven de batterij zien we twee plaatjes zitten. Dit zijn stickers die de SSD’s moeten afschermen. Deze zorgen niet voor extra koeling maar houden het geheel netjes. Onder de bovenste sticker zit onze 2TB SSD verstopt, zodat er nog ruimte over is voor een tweede schijf. Net iets rechts van het midden vinden we een kap met een pijl erop. Deze kap is weer om het geheugen af te dekken. Halen we deze los dan zien we daar al twee geheugensticks zitten van Samsung. Dit brengt het totaal op 32GB aan werkgeheugen, iets wat voorlopig genoeg moet zijn, zelfs voor de zwaarste games. Vervangen van het geheugen voor meer capaciteit is altijd mogelijk.

Terug naar boven

Elke fabrikant levert software mee met hun hardware. Dat betekent dat de software van MSI en partners niet mogen ontbreken op deze laptop. Standaard staan er al een paar programma’s geïnstalleerd die we even door gaan nemen.

Om het verhaal af te trappen beginnen we met misschien het minst spannende programma uit de lijst: MSI True Color. Met dit tooltje is het mogelijk de instellingen van het scherm aan te passen aan bepaalde scenario’s. Hierdoor kunnen kleuren op een andere manier weergegeven worden, afhankelijk van hetgeen je op dat moment aan het doen bent. Als je foto’s aan het bewerken bent wil je een andere weergave hebben dan wanneer je een spelletje aan het spelen bent. Dankzij deze software is het heel eenvoudig om te wisselen tussen de kleurruimtes. Ook is het mogelijk om Anti-Blue in te schakelen voor als je in de avond nog bezig wilt maar niet wakker gehouden wilt worden.

Een ander pakket wat niet mag ontbreken is het MSI Center. Dit bevat alle tools die MSI gemaakt heeft voor verschillende apparaten. Deze programma’s hebben allemaal een andere functie. Start je het pakket voor het eerst op dan zie je eerst een privacy policy die geaccepteerd moet worden. Doe je dit niet dan is het pakket niet te gebruiken. Vervolgens controleert de tool of er een update beschikbaar is of niet. Het volgende scherm geeft wat uitleg over de tool zelf en wat je kunt verwachten. Gaan we nog een scherm verder dan is het mogelijk om een profiel te kiezen. Dit is niet verplicht maar kan handig zijn. Bij elk profiel worden verschillende programma’s geïnstalleerd die passen bij het gekozen profiel. Je hebt bijvoorbeeld geen MSI router nodig als je video’s gaat bewerken. Als er een keuze gemaakt is dan worden de aanbevolen pakketten getoond. Dit kan geïnstalleerd worden maar ook dit kan overgeslagen worden als je het toch niet meer wilt. Door op Start Installation te klikken worden de programma’s op de laptop gezet.

Als dat gebeurd is dan zien we de geïnstalleerde programma’s in één overzicht staan. Hier kunnen de verschillende onderdelen ook gestart worden. Mocht je de behoefte hebben om meer programma’s te installeren dan kun je naar beneden scrollen. Daar staan alle andere programma’s die wellicht interessant kunnen zijn. Klik op Install en het programma wordt meteen op de laptop gezet. Één van de programma’s is Gaming Mode. Deze past instellingen aan voor het spel wat je speelt. Niet alle spellen worden ondersteund maar dit worden er wel steeds meer. In dit geval gaat het over de Hotkey Lighting functie om op die manier de beste ervaring te krijgen tijdens het gamen. aldus MSI. Ook kan het touchpad uitgeschakeld worden als daar behoefte aan is. Wil je naar een andere tool dan kun je naar boven naar de Features knop. Er worden een aantal features getoond. Een andere is de General Setting. Daar staan een aantal opties genoemd die aan te passen zijn. Denk aan de Windows knop, de Switch key of de webcam is in- of uitgeschakeld is. Tevens is in te stellen welke GPU er gebruikt moet worden. Weer een ander programma is Mystic Light. Hiermee wordt de verlichting aangepast. Dit is zelfs te koppelen via Ambient Link zodat de omgevingsverlichting mee kleurt met de laptop. Ook kan ingesteld worden dat verlichting mee doet met het spel wat je speelt. Dat er nog een andere manier is om de verlichting aan te passen zien we bij het volgende programma. We hebben in het pakket ook nog wat hardware monitoring die laat zien wat het verbruik is van de processor, videokaart, geheugen en harde schijf. Tevens worden hier de temperaturen en kloksnelheden getoond. Nog meer gegevens vinden we aan de rechterkant van het scherm. Als laatste scherm hebben we nog het Settings menu waar de taal, weergave mode en andere opties in te stellen zijn.

Eerder in deze review zagen we dat MSI voor deze laptop samenwerkt met Steelseries. Dit merk staat tevens vermeld op de laptop. Maar ze leveren ook software voor de laptop waarbij verschillende zaken aangepast kunnen worden. Starten we de software dan kunnen we inloggen met een account maar we kunnen deze stap ook overslaan. Als je dit doet dan lever je wat functionaliteit in. Dat is te zien in het hoofdscherm wat daarna verschijnt. Moments en Sonar zijn uitgeschakeld en vereisen dus dat je een account hebt. In het Home scherm zien we wat nieuws items. Bij Moments is het mogelijk om gameplay op te nemen en snel te bewerken. Is dit gedaan dan kan de footage gedeeld worden. Bij Engine kan de verlichting van de toetsen en van de balk vooraan aangepast worden. In het scherm staan de items die ondersteund worden. Klikken we het toetsenbord aan dan kan hier de verlichting per toets aangepast worden. Ook kunnen key bindings geprogrammeerd worden. Kijken we bij de Aurora dan kan hier de LED bar qua kleur en stijl aangepast worden. Het is mogelijk om zelf iets in te stellen of een voorgeprogrammeerde versie. Deze config is vervolgens op te slaan.

Het laatste scherm wat we in de Steelseries software zien zijn de instellingen van het programma zelf. Hier staan een aantal items die je zou kunnen aanpassen maar wat niet perse nodig is. In het hoofdscherm (General) staat of de applicaties al meteen opgestart moeten worden met Windows of niet. Ook is in te stellen of je mee wilt doen aan het Beta programma. De taal is aan te passen als je perse het programma in het Nederlands of een andere taal wilt hebben. Verder zijn er verschillende Moments instellingen aan te passen zoals het geluid en de capture, de overlay en shortcuts. Helemaal onderaan staat nog een About waar de informatie van de tool te zien is.

Dan hebben we nog de Nahimic tool wat tevens van Steelseries is. Deze tool stuurt de audio, microfoon en een aantal andere dingen op de laptop aan. We zien zes tabbladen aan de linkerkant van het scherm. Het eerste is de Audio met de daarbij behorende instellingen. Daar kan gekozen worden tussen een aantal presets. Ook kunnen de verschillende geluidsniveaus naar wens ingesteld worden en bepaalde opties aan of uitgezet worden. Bij het tabblad Microphone kunnen instellingen van de microfoon veranderd worden. Denk aan static noise of echo cancellation. Met Easy Surround wordt een Surround opstelling nagebootst , ook al zit dit niet specifiek in de speakers. Sound Tracker laat zien uit welke richting bijvoorbeeld een geweerschot vandaan komt. Sommige mensen vinden dit een vorm van cheaten maar het is wel mogelijk. Met Sound Sharing is het mogelijk het geluid te splitsen tussen twee apparaten. Dit kan handig zijn als je met twee personen naar hetzelfde wilt gaan luisteren. Als laatste is er in de instellingen te bepalen wat de taal moet zijn, kunnen optimalisaties verwijderd worden of kan de Tracker Engine uitgeschakeld worden. Wat wel mist is het stuk updates: dat is nergens terug te vinden.

Terug naar boven

Nu we de laptop uitvoerig hebben bekeken is het tijd om te kijken of dit beest ook kan presteren. Om te kijken hoe goed de prestaties zijn hebben we dit systeem naast een desktop pc gezet met twee verschillende videokaarten. Het desktop systeem bestaat uit de volgende onderdelen:

• Intel Core i9 12900K
• Gigabyte Z690 Aorus Pro moederbord
• 2 x 16 GB Kingston Fury Beast DDR5 5200 C40
• Kingston Fury Renegade 1TB PCIe 4.0 SSD
• Corsair iCUE H150i RGB Pro XT 360mm waterkoeler inc Socket 1700 schroeven
• NVIDIA GeForce RTX 3060 Ti Founders Edition
• NVIDIA GeForce RTX 3080 Founders Edition
• Cooler Master MasterGel Pro V2
• Cooler Master Test Bench V2
• Cooler Master V-series 750W voeding

Tests zijn drie keer uitgevoerd om op die manier grote afwijkingen uit te sluiten. Mochten er toch verschillen zijn dan worden tests opnieuw gedraaid. Zodoende krijgen we betrouwbare scores en kunnen we echt gaan vergelijken of een laptop GPU net zo goed is als een desktop GPU.

Voordat we de gaming benchmarks gaan vergelijken hebben we Cinebench R23 gedraaid op zowel de laptop als de desktop. Waar de desktop met de 12900K een score neer weet te zetten van 27293 komt de raider met een score van 22193. Pakken we de single core scores dan zien we een score van 2002 vs 1884. Het is wat lager maar bedenk wel dat de laptop processor een zuinigere variant is van de desktop processor. Daardoor weet hij niet helemaal hetzelfde te presteren maar heeft daardoor wel minder koeling nodig.

Synthetische tests

We beginnen de gaming tests met een paar bekenden: 3D Mark en Superposition. Ook hebben we Port Royal toegevoegd aan de ijst. Dit is een benchmark die gebruik maakt van Raytracing. Zodoende kunnen de kaarten van NVIDIA getest worden op deze “nieuwe” techniek. Tevens hebben we Speedway toegevoegd. Dit is een DirectX 12 benchmark die op de Ultimate setting loopt. Deze engine laat zien wat deze laatste versie aan Raytracing performance biedt.

We zien dat de MSI Raider tussen een 3060 Ti en een 3080 belandt qua performance. De laptop variant van de 3080 Ti is dus helaas niet zo sterk als de desktop versie maar dat is niet zo gek. De laptop moet het natuurlijk doen met veel minder spanning waar een 3080 kaart alleen al 320 Watt kan trekken. Toch weet de GPU een prachtige score neer te zetten. Indrukwekkend voor een draagbare machine van dit formaat. Ook met Raytracing kan de GPU goed overweg. Wel is te zien dat in de DirectX 12 tests de 3080 Ti wel dicht tegen de 3060 Ti aan komt. Wellicht dat daar de CPU de boosdoener van is. In Superposition haalt hij de 60 fps nog in de extreme stand en ook 4K is geen probleem. Pas wanneer we opschalen naar 8K begint de laptop problemen te krijgen. Wel is het zo dat deze machine geen 4k of 8k aan kan

1080p

Dan wordt het tijd om te kijken naar de benchmarks van echte games. We trappen de reeks af met de Full HD resolutie aangezien dit nog steeds de standaard is binnen de gaming wereld. Er moet wel gezegd worden dat 1440p in opkomst is, een resolutie wat deze laptop ook aan kan.

We zien dat in deze resolutie het soms stuivertje wisselen is tussen de 3060 Ti en de Raider laptop. Dit speelt voornamelijk bij de Medium setting waarop het lijkt alsof er een gigantische CPU bottleneck is. De GPU moet wachten op de 12900HX cpu om werk te bieden aan de GPU. Toch laat de 3080 Ti mooie scores zien en zijn de gemiddelden prima te noemen. Dit mag je echter ook wel verwachten van een laptop van deze klasse. De GE67HX lijkt echter wel moeite te hebben met F1 2022, een titel die, zo lijkt het, meer afhankelijk is van de processor. Dit zien we ook terug bij Cyberpunk 2077 op Medium. Daar is het gat tussen de laptop en een desktop behoorlijk te noemen.

Dat zien we ook terug wanneer we de Raytracing versie van deze benchmark draaien. De Raider moet ook hier zijn meerdere erkennen in het desktop systeem maar een score van 67,3 op raytracing is nog steeds netjes te noemen. In Shadow of the Tomb Raider weet de Raider op gelijke hoogte te komen met de 3060 Ti terwijl in Cyberpunk de laptop een prima score laat zien van 62 fps.

1440p

Tijd om de hoogste resolutie te selecteren en te zien wat de prestaties dan zullen zijn.

We zien hier eigenlijk hetzelfde beeld als op 1080p. Een paar keer is de Raider wat minder snel dan een desktop GPU maar op de beste settings weet de laptop zich keurig te nestelen tussen de 3060 Ti en de 3080. Uitzondering op dit verhaal is weer F1 2022 die het blijkbaar een stuk moeilijker heeft op een laptop dan op de desktop. Het lijkt er bijna op dat de processor niet goed weet wat hij met de game aan moet. Toch is een score van 141,3 zeker niet slecht! De mobiele GPU weet prima prestaties neer te zetten die allen boven de 60 fps liggen. Mocht je competitieve games spelen zoals Fortnite of CS:GO dan mag dat zeker geen probleem zijn voor deze laptop.

Ook de raytracing scores van deze laptop zijn in orde. Alle games scoren ook hier boven de 60 fps wat prima speelbaar is. Ook hier is weer een kanttekening voor F1 2022 waar de laptop niet goed weet wat hij met de game aan moet. Shadow of the Tomb Raider komt hier met 147 fps echt prima uit de verf.

Gaan we nog kijken naar de temperaturen, het verbruik, de geluidsproductie en de batterijduur. Als we de processor vol op zijn staart trappen met Cinebench dan wordt de processor maximaal 60 graden. Dit lijkt vrij hoog maar eigenlijk valt dit nog wel mee. Daarbij verbruikt de processor maar 122,58 Watt, wat binnen de Intel spec zou liggen. Gaan we hetzelfde testen met de videokaart dan wordt deze 78 graden. De hotspot temperatuur komt dan uit op zo’n 87 graden. Het verbruik bij maximale belasting: 161 Watt. Dit zijn wel serieuzere cijfers. Dit heeft ook effect op de batterijduur. Tijdens een standaard batterijtest kwamen we uit op 3 uur en 38 minuten voordat de laptop zichzelf ging uitschakelen. Tijdens het gamen stort de accuduur in en kom je uit op minder dan 2 uur gamen op een acculading. Dan is het toch echt wel zaak om een stopcontact in de buurt te hebben.

Het grootste probleem van deze laptop is toch wel de koeling. Dan gaat het niet zo zeer om de prestaties want deze is redelijk goed te noemen. De ventilatoren echter maken enorm veel geluid! Het lijkt net alsof er een vliegtuig op stijgt. Zelfs als je een spel speelt met een koptelefoon op kun je soms het geluid van de fans door de game heen horen. Het is dus echt aan te raden om een goede headset te gebruiken als je gaat gamen op de Raider, want zonder headset zul je weinig van het normale geluid mee gaan krijgen tijdens zware gamesessies.

Terug naar boven

De prestaties hebben we besproken maar wat is onze ervaring nu eigenlijk met deze laptop? Hoe voelt het gebruik aan, hoe is het scherm en hoe gedraagt de laptop zich nu eigenlijk? De laptop ziet er prachtig uit. Het is wellicht niet helemaal het gaming uiterlijk wat je zou verwachten in het begin maar er is uiteindelijk redelijk wat verlichting aanwezig om toch een gaming gevoel te krijgen. Tevens helpen de grote openingen aan de zijkanten ook wel iets mee aan het stoere uiterlijk. De laptop voelt robuust aan en je krijgt niet het idee dat er snel iets kapot zal gaan. Hoe dit zich ontwikkelt na verloop van tijd is natuurlijk de vraag maar dat is niet te testen in deze testperiode.

De laptop voelt lekker snel aan, reageert prima en doet wat er van deze laptop verwacht mag worden. Dat is ook niet zo gek aangezien het beste in de laptop zit wat er op het moment van testen te krijgen is. Een van de snelste processoren, 32GB aan geheugen, 2TB aan opslag en een 3080Ti notebook editie zorgen ervoor dat de laptop zeker een aantal jaar mee gaat. Het gamen voelt snel en vertoont geen haperingen. Het aantal fps is prima te noemen. De opslag en het geheugen zijn te vervangen of uit te breiden wat er voor zorgt dat de laptop ook snel kan blijven. Dit geheel moet natuurlijk wel goed gekoeld worden en dat kost ook het nodige aan gewicht en ruimte. Daardoor weegt de laptop toch aardig wat en deze neem je niet zo makkelijk mee. Voor een LAN party is het nog wel te doen maar voor dagelijks gebruik is het niet aan te raden. Ook de adapter is een grote jongen dus om alles mee te nemen heb je een flinke rugzak nodig. Hoeveel jaar de accu het vol gaat houden met dit geweld is niet bekend. De accuduur is helaas niet al te denderend te noemen. Tijdens het gaming houdt deze het net 2 uur vol. Dit betekent dat je toch echt de zware lader mee moet nemen als je op locatie wilt gamen.

Het scherm is werkelijk om van te smullen. Het 240Hz OLED scherm laat spellen heel goed uit de verf komen. Ook helpt het dat we hier te maken hebben met een reactietijd van 0.2 milliseconden. De kleuren worden prima weergegeven wat echt een pluspunt is van deze laptop. Maar het scherm is niet alleen goed voor gamen. Ook met het kijken van video’s is het scherm een verademing. Net zoals bij een OLED tv zien de beelden er prima uit. Zwart is ook echt zwart en de kleuren levensecht. Dit is ook perfect voor videobewerking bijvoorbeeld: daarbij is het belangrijk dat de kleuren zo natuurgetrouw weergegeven worden. Dat is echt een positief iets voor het maken van video’s.

Het toetsenbord voelt prettig aan, waarbij het niet uit maakt of je aan het typen bent of aan het gamen. Aanslagen voelen direct aan en je merkt geen vertraging of vering. Wat dat betreft is dit goed geïmplementeerd. Het touchpad werkt redelijk goed maar had zelf het gevoel dat het rechts klikken niet helemaal lekker werkte. Of dat ligt aan het sample of de trackpad zelf weet ik niet. Dit werkte in ieder geval wat minder fijn. Daarentegen heb je voor het gamen meestal een aparte muis, dat is niet iets wat je op een trackpad zelf doet. En als dit een Steelseries muis is dan kan deze ook met dezelfde software aangestuurd worden. De audio klinkt voor laptop speakers niet slecht maar losse speakers zijn altijd beter. Ook hier geldt dat je toch meestal een headset gebruikt bij een gaming laptop maar het is wel handig dat ze op de laptop zitten. Sowieso is het gebruik van een headset aan te raden tijdens het gamen: de ventilatoren maken echt veel geluid op het moment dat je de laptop zwaar belast.

De software die met de laptop geleverd wordt is redelijk goed te noemen al denk ik persoonlijk dat deze niet veel gebruikt zal worden. Het meest gebruikte programma zal de aansturing zijn van de RGB verlichting van de laptop en de toetsen. Dit werkt best netjes en daar heeft Steelseries een mooie pakket voor afgeleverd. Het MSI center is wel aardig en er zitten wel een paar handige programma’s tussen maar het meeste zul je waarschijnlijk nooit gebruiken. Het wisselen van kleurprofiel kan soms nog handig zijn, afhankelijk van je usecase. Ook de hardware monitoring kan soms van pas komen als je wilt weten wat nu het verbruik is van bepaalde onderdelen van de laptop of wanneer je denkt dat de laptop te warm wordt.

Terug naar boven

Na dit hele verhaal is het tijd om een conclusie samen te stellen van deze laptop. Om meteen te beginnen met een puntje: de laptop staat nergens meer te koop maar ligt vooralsnog wel ergens in de schappen. Dit komt omdat er inmiddels een opvolger is in de vorm van een 13e generatie Intel processor met een 40-series videokaart. Dat wilt niet zeggen dat de laptop helemaal niets meer waard is. Sterker nog: modellen van de vorige generatie worden dan juist afgeprijsd en zijn dan wellicht ineens een stuk interessanter voor je portemonnee.

Werpen we eerst een blik op het uiterlijk van de laptop: de laptop ziet er prima uit. Hij is met zijn gewicht van 2 kilo ietsjes zwaarder maar dat mag ook wel voor een gaming laptop met deze specificaties. De doos belooft al veel en het uiterlijk is vrij strak te noemen. In eerste instantie heeft de laptop niet het uiterlijk van een gaming laptop maar dat komt voornamelijk door de kleurstelling, het strakke logo en de MSI benaming op de zijkant. Pas wanneer je de laptop aanzet krijg je het idee dat je te maken hebt met een gaming laptop. Dan wordt namelijk de RGB ingeschakeld waarvan we weten dat dit minstens 10% meer fps geeft in games. De RGB balk aan de voorkant en de gekleurde toetsenbord geven bij de Raider dan wel het idee dat je met een gaming laptop te maken hebt. Het logo op de klep kleurt helaas niet mee, iets wat ze met de nieuwe generatie wel hebben gedaan. De toetsen zien er strak uit en herbergen nog een aantal extra functies.

Qua gebruik is de laptop lekker snel en start alle applicaties snel op. Dat mag ook wel met een i9 12900HX processor, 32GB DDR5 geheugen en een 3080Ti videokaart. Het geheugen en de opslag is tevens makkelijk aan te vullen of te vervangen waardoor de laptop nog wat langer mee kan gaan. Het scherm ziet er waanzinnig mooi uit, iets wat je ook mag verwachten van een OLED scherm. Het zwart is echt zwart en kleuren spatten van het scherm af, wat je tijdens het gamen of het kijken van een film echt wel gaat merken. Het toetsenbord reageert lekker snel, typt fijn en hapert op geen enkel moment. Het touchpad werkt prima alleen is het gebruik van de rechter muisknop soms wat wennen. Dit wilt hij niet altijd even goed pakken waardoor je toch per ongeluk met links klikt. Dit is wellicht gewenning en tijdens het gamen maak je meestal toch gebruik van een losse muis. De speakers klinken iets beter dan gemiddeld maar zijn niet beter dan een losse headset.

De software die MSI levert bij de Raider is een beetje wat je kunt verwachten. Uiteraard is er hun eigen MSI Center waarbij een aantal aparte programma’s geïnstalleerd kunnen worden op het moment dat er een profiel gekozen wordt. Het is ook mogelijk om programma’s te installeren zonder een profiel te kiezen. Een paar van deze programma’s kunnen handig zijn maar een aantal andere programma’s zullen nooit opgestart worden. Tevens levert men software van Steelseries voor het aansturen van de verlichting. Dit is een tool die wel meer gebruikt zal gaan worden. Zo kunnen de toetsen en de LED bar aan de voorkant aangestuurd worden. Ook kunnen hiermee opnames gemaakt worden maar dit vereist wel een account. Verder is er nog Nahimic waarmee de audio aangepast kan worden maar ook deze tool zal denk ik niet veel gebruikt worden.

Over gamen gesproken: de prestaties van deze Raider zijn prima te noemen. Ze komen dan niet in de buurt van een Desktop RTX 3080 videokaart maar weten toch nette prestaties neer te zetten voor een laptop. Geen enkel spel heeft problemen qua framerates en in elk getest spel ligt het aantal fps boven de 60. Voor competitieve games zal dit zelfs ver boven de 200 liggen wat ideaal is voor het 240Hz paneel wat MSI geplaatst heeft in deze laptop. Wel is het zo dat er meteen een groot probleem naar boven komt als de laptop vol belast wordt: de temperaturen vallen wel mee maar de ventilatoren moeten toch echt heel hard aan het werk om het boeltje koel te houden. Deze maken behoorlijk wat lawaai waardoor het gamen zonder hoofdtelefoon geen pretje wordt. Deze is zeker aan te raden want anders hoor je echt helemaal niets meer van het spel wat je speelt. Nog een “minpunt” is de accuduur van de laptop. Als een spel de processor en videokaart volledig belast, dan gaat de accu nog geen 2 uur mee. Tijdens gemiddeld verbruik in een batterij test komt de laptop niet verder dan 4 uur. Uiteraard zijn de componenten erg krachtig maar de accu is vrij beperkt.

De laptop is een prima desktop vervanger en tevens bruikbaar voor een sporadisch bezoek aan een LAN party. Als je deze laptop echt elke keer mee moet nemen om maar een spelletje te spelen dan moet je veel sjouwen of een goede rugzak hebben. Een aanrader is het zeker wel, ondanks zijn hogere prijs. Maar aangezien dit model uitlopend is zal hij vast ergens met korting te krijgen zijn!

Mocht je op- en/of aanmerkingen hebben of iets te vragen, dan hoor ik het uiteraard graag. Mocht je dit een leuke review vinden, dan hoor ik het dit natuurlijk ook graag. Het motiveert mij om nog meer reviews te maken.

Terug naar boven